Έχουμε εισέλθει στην εποχή του "μη τουρισμού"; Σύμφωνα με τον Στέφαν Γκέσλινγκ, καθηγητή στη Σχολή Επιχειρήσεων και Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Linnaeus στη Σουηδία, η απάντηση είναι θετική. Η κλιματική κρίση και οι συνέπειές της, σε συνδυασμό με το διαρκώς αυξανόμενο κόστος των ταξιδιών, οδηγούν σε αυτήν την εξέλιξη.

Ο Γκέσλινγκ, ειδικός στις βιώσιμες μεταφορές και σύμβουλος στον ΟΗΕ και την Παγκόσμια Τράπεζα, προβλέπει ότι μέσα στα επόμενα 80 χρόνια ο τουρισμός θα είναι άγνωστος για την πλειονότητα των ανθρώπων. Όπως τονίζει, δεν θα αλλάξει απλώς, αλλά θα εξαφανιστεί. Μπορεί σήμερα, στην εποχή του μαζικού τουρισμού, να φαντάζει αδιανόητο, όμως ο καθηγητής έχει επιχειρήματα.

Μιλώντας σε τουριστικό συνέδριο (ITB Berlin), παρουσία τουριστικών πρακτόρων, εταιρειών ενοικίασης αυτοκινήτων, ξενοδόχων και εταιρειών κρουαζιέρας, ο Γκέσλινγκ δήλωσε με πλήρη συνείδηση: «Έχουμε ήδη εισέλθει στην αρχή της εποχής του μη τουρισμού», παρόλο που η τουριστική βιομηχανία μόλις ανέκαμψε από τις συνέπειες της πανδημίας.

Η έρευνα του Γκέσλινγκ υποστηρίζει πως η αύξηση της ρύπανσης από άνθρακα, η οποία προκαλεί καύσωνες, πυρκαγιές και καταστρέφει τις καλλιέργειες, θα εκτοξεύσει το κόστος των ταξιδιών στο εξωτερικό. Κατά συνέπεια, όλο και λιγότεροι άνθρωποι θα μπορούν να το αντέξουν οικονομικά.

«Πριν από ογδόντα χρόνια, ο μαζικός τουρισμός ξεκίνησε στην Ευρώπη. Σε ογδόντα χρόνια από τώρα, αμφιβάλλω αν θα έχει απομείνει πολύς τουρισμός στον κόσμο», τονίζει χαρακτηριστικά.

Ο Στέφαν Γκέσλινγκ στηρίζει τη θεωρία του με μια σειρά από παραδείγματα. Ξεκινώντας από τους χειμερινούς προορισμούς, που ήδη αισθάνονται την πίεση από την κλιματική αλλαγή, επισημαίνει ότι ο ζεστός καιρός λιώνει το χιόνι στα χιονοδρομικά κέντρα των Άλπεων. Η διάβρωση των ακτών αφαιρεί την άμμο από τις παραλίες της νότιας Ευρώπης. Οι ξηρασίες στην Ισπανία αναγκάζουν τα ξενοδοχεία να φέρνουν γλυκό νερό από αλλού, ενώ οι πυρκαγιές καταστρέφουν τα ελληνικά νησιά.

Στη μελέτη που συνυπέγραψε με τον Ντάνιελ Σκοτ του Πανεπιστημίου του Waterloo, με τίτλο «Τουριστική ζήτηση και ανάπτυξη προορισμών σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής», επισημαίνεται ότι τα νησιά του Νότιου Αιγαίου, όπως η Κως, η Ρόδος και η Μύκονος, είναι το «πιο κρίσιμο» hotspot στην Ευρώπη, ακολουθούμενα από τα νησιά του Ιονίου, όπως η Κέρκυρα.

Η μελέτη εξετάζει τους κλιματικούς κινδύνους σε συνδυασμό με την εξάρτηση από τον τουρισμό, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η οικονομική πίεση που προκαλείται από αυτά τα ζητήματα θα μετακυλιστεί στους πελάτες από τις ταξιδιωτικές εταιρείες. Αυτή η πίεση θα επιδεινωθεί από το αυξανόμενο κόστος των τροφίμων, που επίσης επηρεάζονται από την κλιματική κρίση, από τον καφέ μέχρι τη σοκολάτα και το ελαιόλαδο. Επιπλέον, η αυξανόμενη ανάγκη για ασφάλιση έναντι ακραίων καιρικών φαινομένων θα συμβάλει στην αύξηση του κόστους.

Μιλώντας στον Guardian, o Γκέσλινγκ επισήμανε ότι, «προς το παρόν, το πρόβλημα επικεντρώνεται τοπικά. Αλλά στο μέλλον, θα γίνει πιο συχνό, θα καλύψει περισσότερα μέρη και θα μετατραπεί σε κάτι ανατρεπτικό».

Ο καθηγητής Γκέσλινγκ πιστεύει ότι οι τουρίστες θα νιώσουν την πίεση, ακόμα και αν οι ασταθείς κλιματικές συνθήκες «ελεγχθούν». Επίσης, επισημαίνει ότι ορισμένες ζημιές μπορούν να αποφευχθούν μέσω της προσαρμογής, αλλά αυτό κοστίζει πολύ.

Σχολιάζοντας τον στόχο των κυβερνήσεων να επιβάλουν φόρο άνθρακα στις πτήσεις, για να βοηθήσουν στη χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης, ή να αποζημιώσουν τις φτωχές χώρες για τις ζημιές που προκαλούνται από τα ορυκτά καύσιμα, ο Γκέσλινγκ είναι πολύ σκληρός: «Αυτό είναι πράσινο ξέπλυμα», λέει.

Παραδέχεται ότι κάποια πράγματα κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, όπως τα ξενοδοχεία που τοποθετούν ηλιακούς συλλέκτες στις στέγες τους, και οι άνθρωποι που αρχίζουν να αναγνωρίζουν το πρόβλημα.

«Έχουμε τεράστια δυσκολία να κάνουμε το βήμα από την αναγνώριση του προβλήματος στη δράση», λέει. «Αλλά οι άνθρωποι έχουν συνειδητοποιήσει ότι αντιμετωπίζουν κινδύνους και θέλουν να κατανοήσουν τους επιχειρηματικούς κινδύνους. Το μήνυμα δεν είναι ευπρόσδεκτο, αλλά σίγουρα κάνει τους ανθρώπους να σκεφτούν».

Ο Γκέσλινγκ έχει γίνει γνωστός για τις μελέτες του σχετικά με το αυξανόμενο αποτύπωμα άνθρακα του τουρισμού (8,8% της ρύπανσης που θερμαίνει τον πλανήτη) και την ανισότητα στις εκπομπές των αερομεταφορών (μόνο το 2-4% των ανθρώπων πετούν στο εξωτερικό σε ένα δεδομένο έτος). Επίσης, ότι το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται για το ήμισυ των εκπομπών από τις αερομεταφορές.

«Αν αυτή η ομάδα ταξίδευε το μισό, που εξακολουθεί να είναι πολύ, θα μπορούσαμε να μειώσουμε τις εκπομπές λόγω αερομεταφορών κατά 25%», είπε. Ωστόσο, εξηγεί ότι και οι απλοί άνθρωποι στις πλούσιες χώρες πρέπει να «πετούν» λιγότερο.

«Ο πονοκέφαλός μας είναι τα ταξίδια μεγάλων αποστάσεων», λέει, επικαλούμενος τους influencers της Gen Z που πωλούν τα ταξίδια ως εμπνευσμένο τρόπο ζωής. «Όλοι βλέπουν τον τουρισμό ως ένα σύστημα, για το οποίο υπεύθυνοι είναι oι κυβερνήσεις και οι εταιρείες», λέει. Αλλά όπως σημειώνει, «εμείς είμαστε το σύστημα. Είναι οι ατομικές μας ενέργειες που συσσωρεύονται και καθίστανται παγκόσμια προβλήματα».