Επιστήμονες εντόπισαν την προέλευση μιας μυστηριώδους έκρηξης ραδιοκυμάτων από το βαθύ διάστημα, ανακαλύπτοντας ένα άγνωστο αντικείμενο σε έναν κοντινό γαλαξία που φαίνεται να δημιούργησε το σήμα. Η ομάδα από το Κέντρο Αστροφυσικής του Χάρβαρντ και του Σμιθσόνιαν και το Πανεπιστήμιο McGill αποκάλυψε ότι μία από τις πιο φωτεινές και γρήγορες εκρήξεις ραδιοκυμάτων που έχουν εντοπιστεί ποτέ προήλθε από τον γαλαξία NGC 4141, μόλις 130 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη.

Οι εκρήξεις ραδιοκυμάτων στο διάστημα διαρκούν μόλις χιλιοστά του δευτερολέπτου. Πιστεύεται ότι προέρχονται από ακραία γεγονότα στο διάστημα, όπως οι θάνατοι ογκωδών αστεριών (σουπερνόβα) που αφήνουν πίσω τους μαγνητικά αστέρια νετρονίων, τα μάγναστρα. Κάποιοι επιστήμονες αναρωτιούνται αν οι γρήγορες εκρήξεις ραδιοκυμάτων θα μπορούσαν να είναι τεχνητές, προερχόμενες από προηγμένη εξωγήινη τεχνολογία, όπως ισχυρά ραδιοσήματα από εξωγήινους πολιτισμούς.

Η ισχυρή έκρηξη που εντοπίστηκε τον Μάρτιο, με την ονομασία FRB 20250316A ή «RBFLOAT», είναι η πρώτη που εντοπίστηκε από αστρονόμους σε μια ακριβή τοποθεσία μέσα σε έναν γειτονικό γαλαξία. Με το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb (JWST), εντόπισαν ένα αχνό υπέρυθρο φως, το NIR-1, που μπορεί να κρύβει την πραγματική πηγή του ραδιοσήματος.

Ο Mawson Sammons, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο McGill, δήλωσε: «Αυτό σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας εποχής όπου μπορούμε να εντοπίζουμε συστηματικά ακόμη και μεμονωμένες, μη επαναλαμβανόμενες εκρήξεις με ακρίβεια. Αυτό αλλάζει τα δεδομένα για την κατανόηση του τι κρύβεται πίσω από αυτές».

Η έκρηξη ραδιοκυμάτων εντοπίστηκε σε μια μικρή περιοχή στα περίχωρα του NGC 4141, περίπου στο μέγεθος ενός αστρικού σμήνους. Αν και απέχει 130 εκατομμύρια έτη φωτός, ο NGC 4141 είναι σχετικά κοντά σε σύγκριση με άλλες εκρήξεις που έχουν εντοπιστεί.

Η ανακάλυψη έγινε με ένα καναδικό ραδιοτηλεσκόπιο, το CHIME, σχεδιασμένο για να καταγράφει αυτές τις σπάνιες εκρήξεις. Μετά τον εντοπισμό της έκρηξης, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν το JWST για να τραβήξουν λεπτομερείς υπέρυθρες φωτογραφίες του ίδιου σημείου, αποκαλύπτοντας το αμυδρό αντικείμενο που μπορεί να είναι ένα τοπικό αστέρι ή κάτι άλλο.

Ο Edo Berger, καθηγητής αστρονομίας στο Χάρβαρντ, δήλωσε: «Η δυνατότητα απομόνωσης μεμονωμένων αστεριών γύρω από μια γρήγορη έκρηξη ραδιοκυμάτων είναι ένα τεράστιο κέρδος σε σχέση με προηγούμενες έρευνες και αρχίζει να μας λέει τι είδους αστρικά συστήματα θα μπορούσαν να παράγουν αυτές τις ισχυρές εκρήξεις».

Οι γρήγορες εκρήξεις ραδιοκυμάτων όπως η RBFLOAT είναι σαν ένα ξαφνικό, δυνατό «μπιπ» αόρατης ενέργειας που εξαφανίζεται πριν προλάβει κανείς να ανοιγοκλείσει τα μάτια του. Σε αντίθεση με ένα ραδιοσήμα στη Γη που μεταφέρει φωνές ή μουσική, μια γρήγορη έκρηξη ραδιοκυμάτων παράγει ένα ξαφνικό στατικό «ποπ» που εξαφανίζεται αμέσως.

Προς το παρόν, οι επιστήμονες έχουν αρκετές θεωρίες για το τι μπορεί να προκάλεσε αυτή τη συγκεκριμένη έκρηξη, καθώς και άλλων που επαναλαμβάνονται τακτικά σε όλο το σύμπαν. Το NIR-1 μπορεί να είναι ένα κόκκινο μεγάλο αστέρι, κοντά στο τέλος της ζωής του, που έχει διασταλεί και έχει φωτιστεί. Η έκρηξη θα μπορούσε επίσης να προέρχεται από ένα μάγναστρο σε ένα κοντινό σμήνος νεαρών, ογκωδών αστεριών, παρόλο που το ίδιο το μάγναστρο είναι πολύ αμυδρό για να το δει κανείς από τη Γη.

Μια τρίτη εικασία είναι ότι το υπέρυθρο φως είναι μια εξασθενημένη «ηχώ» από την ίδια την έκρηξη, όχι ένα αστέρι, και οι επιστήμονες σκοπεύουν να το παρατηρήσουν ξανά για να δουν αν εξασθενεί, κάτι που θα μπορούσε να διευκρινίσει την πηγή.

Αν η πηγή του σύντομου σήματος ήταν εξωγήινη, θα μπορούσε να μοιάζει ακριβώς με μια φυσική γρήγορη έκρηξη ραδιοκυμάτων. Ωστόσο, οι εκρήξεις ραδιοκυμάτων όπως αυτή που μελετάται φέτος δεν έχουν δείξει σημάδια ότι έχουν νοήμονα μοτίβα ή κώδικες που περιέχουν μηνύματα.

Η Amanda Cook, μεταδιδακτορική ερευνήτρια με έδρα το McGill, δήλωσε σε δελτίο τύπου: «Αυτό το αποτέλεσμα αποτελεί ένα σημείο καμπής: αντί να ανιχνεύουμε απλώς αυτές τις μυστηριώδεις λάμψεις, μπορούμε τώρα να δούμε ακριβώς από πού προέρχονται». Και πρόσθεσε: «Ανοίγει την πόρτα για να ανακαλύψουμε αν προκαλούνται από αστέρια που πεθαίνουν, εξωτικά μαγνητικά αντικείμενα ή κάτι που δεν έχουμε σκεφτεί ακόμα».