Συναγερμός έχει σημάνει μετά από μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του ΕΚΠΑ, που αποκαλύπτει την παρουσία συνθετικών χημικών ουσιών PFAS σε ελληνικά αυγά.

Οι PFAS, γνωστές και ως "για πάντα χημικά", είναι υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες που δεν διασπώνται ποτέ στο περιβάλλον. Συσσωρεύονται στο έδαφος, στο νερό, στα φυτά και στα ζώα, φτάνοντας τελικά και στον άνθρωπο μέσω της τροφικής αλυσίδας, όπως αναφέρει το cibum.

Η ανησυχία για την παρουσία των PFAS στα τρόφιμα έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς τοξικολογικά στοιχεία έχουν συσχετίσει ορισμένες PFAS με δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, όπως βλάβη στο ανοσοποιητικό σύστημα και το ήπαρ, γενετικές ανωμαλίες, καρκίνο και καθυστερημένη ανάπτυξη. Επιπλέον, επιδημιολογικά δεδομένα έχουν δείξει σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ της έκθεσης σε PFAS και δυσμενών ανοσολογικών επιδράσεων στα παιδιά, καθώς και δυσλιπιδαιμίας στους ενήλικες. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) κάνει λόγο για "ξεκάθαρες" σοβαρές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία από τις PFAS.

Πρόσφατη μελέτη της ΜΚΟ Générations futures κατήγγειλε την "εκτεταμένη μόλυνση" των τροφίμων από χημικές ουσίες PFAS, με το 39% των αυγών να είναι μολυσμένα. Αντίστοιχη έρευνα του Γερμανικού Οργανισμού Προστασίας Περιβάλλοντος και Φύσης (BUND) αποκάλυψε υψηλά επίπεδα των «αιώνιων χημικών ουσιών» PFAS στα αυγά. Στη Δανία, 8 στα 20 δείγματα αυγών που αναλύθηκαν εμφάνισαν επίπεδα PFAS πάνω από τα επιτρεπτά όρια.

Στην Ελλάδα, η μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του ΕΚΠΑ, με επικεφαλής τον καθηγητή Νάσο Στασινάκη, αξιολόγησε την παρουσία χημικών ουσιών στα αυγά που καταναλώνουμε. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο Science of The Total Environment.

Οι κύριοι στόχοι της μελέτης ήταν να εξεταστεί η εμφάνιση PFAS σε εγχώρια παραγόμενα οικόσιτα αυγά από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, να εντοπιστούν δυνητικά μολυσμένες περιοχές και να εκτιμηθεί ο πιθανός κίνδυνος πρόσληψης PFAS μέσω της κατανάλωσης αυγών. Συλλέχθηκαν δείγματα από 17 κοτέτσια σε γεωργικές, βιομηχανικές και αστικές περιοχές και αναλύθηκαν για την παρουσία 46 διαφορετικών ουσιών. Μεταξύ Απριλίου και Οκτωβρίου 2023, συλλέχθηκαν 75 αυγά κότας εγχώριας παραγωγής από 17 κοτέτσια σε 5 νομούς: Σέρρες, Μαγνησία, Βοιωτία, Αττική και Ηλεία.

Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός 2023/915 έχει θέσει μέγιστα όρια (ML) στα αυγά για ορισμένες ουσίες PFAS. Δυστυχώς, μόνο 9 από τα 17 δείγματα ελληνικών αυγών συμμορφώνονταν με αυτά τα όρια, υποδεικνύοντας ότι πάνω από τα μισά υπερβαίνουν τα ρυθμιστικά όρια. Όλα τα δείγματα περιείχαν PFAS, με συγκεντρώσεις που κυμαίνονταν από 1,71 έως 5,30 μg/kg βάρους. Αυτά τα αποτελέσματα υποδεικνύουν τη σημαντική μόλυνση των ελληνικών αυγών από PFAS.

Η μόλυνση ήταν υψηλότερη στο Νομό Ηλείας, όπου όλα τα δείγματα υπερέβησαν τις οδηγίες υγείας της EFSA για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Ο αριθμός των PFAS που ανιχνεύθηκαν ανά δείγμα κυμάνθηκε από 17 έως 24. Οι υψηλότερες μέσες συγκεντρώσεις ανιχνεύθηκαν για PFOS (0,996 μg/kg ww), PFHxS (0,799 μg/kg ww) και PFBA (0,742 μg/kg ww).

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η κατανάλωση τροφίμων αποτελεί τη σημαντικότερη πηγή έκθεσης του ανθρώπου σε PFAS. Δεδομένου ότι τα αυγά εκτίθενται αναπόφευκτα σε αυτές τις ουσίες στο περιβάλλον, η κατανάλωση αυγών μπορεί να προκαλέσει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία.

Η μελέτη υπολόγισε επίσης τις εβδομαδιαίες προσλήψεις (EWI) των PFAS από την κατανάλωση αυγών. Οι τιμές EWIs για εφήβους, ενήλικες και ηλικιωμένους στην Ελλάδα υπερβαίνουν την ΑΟΕΠ της EFSA, εγείροντας σημαντικές ανησυχίες για την υγεία των καταναλωτών αυγών.

Επιπλέον, για πρώτη φορά, φαρμακευτικά προϊόντα και υπολείμματα φυτοφαρμάκων βρέθηκαν σε αυγά κοτόπουλου, κάτι που σχετίζεται με τις συνήθεις γεωργικές πρακτικές. Στα δείγματα ανιχνεύθηκαν 6 φυτοφάρμακα και 5 φαρμακευτικά προϊόντα. Το DEET είχε την υψηλότερη μέση συγκέντρωση (8,25 μg/kg ww), ενώ το οξολινικό οξύ ήταν το πιο συχνά ανιχνεύσιμο φάρμακο.

Οι αναλύσεις για την παρουσία βαρέων μετάλλων στα αυγά έδειξαν χαμηλά επίπεδα, που δεν αποτελούν απειλή για τη δημόσια υγεία. Η μελέτη καταλήγει στο ότι υπάρχει απειλή για την ανθρώπινη υγεία λόγω της εμφάνισης PFAS σε ελληνικά αυγά, και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τις οδούς έκθεσης.