Τα στατιστικά στοιχεία δεν λένε ποτέ ψέματα, αλλά συχνά δεν αποκαλύπτουν όλη την αλήθεια. Η Τράπεζα της Ελλάδος κατέγραψε μια σημαντική αύξηση των τουριστικών εσόδων, άνω των 2 δισ. ευρώ στο οκτάμηνο του έτους, με τον Αύγουστο να ξεπερνά κατά 200 εκατ. ευρώ τον περυσινό.

Ωστόσο, αυτή η εντυπωσιακή αύξηση δεν είναι ευρέως αντιληπτή στον τουριστικό κλάδο. Ο Γιάννης Ρέτσος, πρόεδρος του ΙΟΒΕ, πρώην πρόεδρος του ΣΕΤΕ και ιδιοκτήτης αλυσίδας ξενοδοχείων, προσφέρει μια διαφορετική οπτική. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, αν ρωτήσει κανείς την αγορά, ακόμα και τα πιο πολυτελή ξενοδοχεία, η απάντηση που θα λάβει είναι ότι «βγάλαμε τη σεζόν», στην καλύτερη περίπτωση.

Επομένως, είτε η αγορά δεν αντιλαμβάνεται την αυξημένη ζήτηση, είτε τα στατιστικά στοιχεία αθροίζουν κάτι που οι ίδιοι οι επαγγελματίες δεν βλέπουν στα ταμεία τους. Και όταν υπάρχει μια τέτοια απόκλιση, συνήθως υπάρχει κάποιος ανοιχτός λογαριασμός.

Το κράτος μπορεί να χαίρεται για το ισοζύγιο πληρωμών, αλλά ενδεχομένως χάνει φορολογητέα ύλη. Δεδομένου ότι η έρευνα της ΤτΕ στα σύνορα και τα αεροδρόμια διενεργείται με τις ίδιες μεθόδους και ερωτηματολόγια, είναι σαφές ότι κάτι άλλο έχει αλλάξει.

Πιθανότατα, έχει αλλάξει η δομή της τουριστικής δαπάνης. Ο κ. Ρέτσος προτείνει να εξεταστούν τα δηλωμένα έσοδα των ξενοδοχείων για μια ακριβέστερη εικόνα του φετινού αποτελέσματος. Διότι, αν ο τζίρος δεν εμφανίζεται σε αυτά, τότε καταγράφεται αλλού. Και ο πιθανότερος «ένοικος» αυτού του «αλλού» είναι ο άτυπος τουρισμός, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις όπως τα Airbnb, που συχνά λειτουργούν εκτός των παραδοσιακών μηχανισμών καταγραφής και φορολόγησης. Αυτός ο τομέας φαίνεται να έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό, που «φουσκώνει» τα τουριστικά μεγέθη, ακόμη και σε μια μέτρια χρονιά για τον επίσημο τομέα.

Για να γίνει σαφές, τα χρήματα εισρέουν στη χώρα και καταγράφονται από την ΤτΕ, αλλά δεν περνούν απαραίτητα από το ταμείο με απόδειξη, ούτε φορολογούνται όπως θα έπρεπε. Και κυρίως, δεν το αντιλαμβάνονται όλοι οι «επίσημοι» παίκτες της αγοράς. Παρότι η οικονομία μπορεί να φαίνεται πλουσιότερη στα στατιστικά, αυτό δεν αντικατοπτρίζεται απαραίτητα στο δηλωμένο εισόδημα του κλάδου, δημιουργώντας μια περίεργη συνθήκη.

Αυτή η αλλαγή έχει διαρθρωτικά χαρακτηριστικά που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε, καθώς μαζί αλλάζουν και οι ανάγκες για τη συνέχιση της αύξησης των τουριστικών εσόδων. Είναι γνωστό ότι η τουριστική έκρηξη των τελευταίων ετών βασίστηκε στις επενδύσεις των επιχειρήσεων, κυρίως των ξενοδοχείων. Το κράτος επαναπαυόταν στην ασφάλεια της τουριστικής εμπειρίας εντός των resorts και των πεντάστερων ξενοδοχείων.

Πλέον, με την εκτίναξη της βραχυχρόνιας μίσθωσης, είναι σαφές ότι και το κράτος πρέπει να επενδύσει. Η Εθνική Τράπεζα υπολόγισε το κόστος μόνο για τις επενδυτικές ανάγκες στα νησιά σε 35 δισ. ευρώ, χρήματα που αρκούν για τα βασικά: μεταφορές, ενέργεια, νερό, διαχείριση αποβλήτων. Χωρίς ένα ευρύ πρόγραμμα επενδύσεων σε υποδομές και με δεδομένη τη νέα δομή των τουριστικών δαπανών, δεν είναι ξεκάθαρο πώς θα επιτευχθεί η τουριστική ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια.