Το λεγόμενο «κρανίο των Πετραλώνων», που ανακαλύφθηκε στην Ελλάδα, προκαλεί δέος και θαυμασμό στην επιστημονική κοινότητα, όπως προκύπτει από μελέτη ομάδας επιστημόνων, σύμφωνα με το Smithsonian. Όταν ανακαλύφθηκε, έμοιαζε με ένα πλάσμα «μισό άνθρωπο, μισό μονόκερος».

Το κρανίο των Πετραλώνων είναι ένα σπάνιο απολιθωμένο ανθρώπινο κρανίο – το σημαντικότερο ανθρωπολογικό εύρημα στην Ελλάδα – που βρέθηκε στο σπήλαιο των Πετραλώνων στη Χαλκιδική το 1960. Είναι ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα ανθρώπινα απολιθωμένα κρανία παγκοσμίως και η ηλικία του έχει προσδιοριστεί σε περίπου 300.000 χρόνια, ενώ η φύση του παραμένει αντικείμενο επιστημονικής έρευνας.

Ερευνητές από την Κίνα, τη Γαλλία, την Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο δηλώνουν πως «αυτό το απολίθωμα κατέχει κεντρική θέση στην εξέλιξη του ανθρώπου στην Ευρώπη».

Το κρανίο των Πετραλώνων βρέθηκε με μια χαρακτηριστική αιχμή να προεξέχει από την κορυφή, η οποία είναι ένας σταλαγμίτης του ομώνυμου σπηλαίου. Οι σταλαγμίτες αναπτύσσονται αργά καθώς το νερό στάζει από την οροφή του σπηλαίου.

Το κρανίο των Πετραλώνων βρέθηκε αρχικά από τον Χρήστο Σαριαννίδη, έναν ντόπιο χωρικό, το 1960. Οι επιστήμονες αργότερα διαπίστωσαν ότι είχε συγχωνευθεί με τον τοίχο από τη σταδιακή συσσώρευση ασβεστίτη, ενός κοινού ορυκτού που βρίσκεται συνήθως στις σπηλιές. Ασβεστίτης βρίσκεται επίσης στον μεγάλο σταλαγμίτη που προεξείχε από την κεφαλή του, ο οποίος έκτοτε αφαιρέθηκε κατά τη διάρκεια μιας διαδικασίας καθαρισμού πριν από τη μεταφορά του στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, όπου εκτίθεται.

Ο πρόγονός μας θα έζησε στην Ευρώπη μαζί με τους Νεάντερταλ, την εξαφανισμένη ομάδα των αρχαϊκών ανθρώπων και τους στενότερους αρχαίους συγγενείς μας. Ωστόσο, οι ερευνητές εκτιμούν ότι αποτελούσε μέρος μιας διαφορετικής ανθρώπινης ομάδας γνωστής ως Homo heidelbergensis (Άνθρωπος της Χαϊδελβέργης), η οποία προηγήθηκε των Νεάντερταλ και ήταν πιο πρωτόγονη.

Οι ευρωπαϊκοί πληθυσμοί του Homo heidelbergensis εξελίχθηκαν σε Νεάντερταλ, ενώ ένας ξεχωριστός πληθυσμός του Homo heidelbergensis στην Αφρική εξελίχθηκε στο δικό μας είδος, τον Homo sapiens.

Το κρανίο ανήκε σχεδόν σίγουρα σε άνδρα με βάση το μέγεθος και την ανθεκτικότητα του απολιθώματος, γι' αυτό και αναφέρεται επίσης ως ο «άνδρας των Πετραλώνων».

Τα δόντια του κρανίου είχαν μόνο μέτρια φθορά, επομένως πιθανότατα ανήκε σε έναν νεαρό ενήλικα, δήλωσε στο Live Science ο καθηγητής Κρις Στρίνγκερ, ανθρωπολόγος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο.

Ο Homo heidelbergensis μοιράζεται χαρακτηριστικά τόσο με τους σύγχρονους ανθρώπους όσο και με τους προγόνους μας homo erectus. Ήταν το πρώτο είδος που κατασκεύασε καταφύγια, δημιουργώντας απλές κατοικίες από ξύλο και βράχο.

Τα αρσενικά είχαν κατά μέσο όρο ύψος 1,75 μέτρα και ζύγιζαν 62 κιλά, ενώ τα θηλυκά είχαν κατά μέσο όρο ύψος 1,57 μέτρα και ζύγιζαν 51 κιλά.

Στο σπήλαιο Πετραλώνων βρέθηκαν μόνο λίθινα εργαλεία, κατασκευασμένα κυρίως από χαλαζία και βωξίτη, κοντά στην αρχαία είσοδο του σπηλαίου. Τα εργαλεία αυτά κατασκευάστηκαν και χρησιμοποιούνταν από τους παλαιολιθικούς ανθρώπους κυρίως για την επεξεργασία της τροφής τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, κατακερματισμένα οστά ζώων που βρέθηκαν κοντά ή δίπλα στα λίθινα εργαλεία φέρουν εμφανή ίχνη κοπής και θραύσης, ως αποτέλεσμα της σφαγής και του τεμαχισμού των ζώων από τον άνθρωπο, με τη χρήση των εργαλείων αυτών. Τα ευρήματα αυτά αποτελούν μια από τις πρώτες μαρτυρίες κατοίκησης του ελληνικού γεωγραφικού χώρου.

Η έρευνα στο σπήλαιο συνεχίζεται σήμερα από την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας–Σπηλαιολογίας, με σύγχρονες μεθόδους και λεπτομερή τεκμηρίωση.