Ο Ντόναλντ Τραμπ έδωσε εντολή να ξεκινήσουν δοκιμές πυρηνικών όπλων στις ΗΠΑ για πρώτη φορά μετά από τριάντα χρόνια, στέλνοντας μήνυμα σε Ρωσία και Κίνα. Η Μόσχα εμφανίζεται επιφυλακτική, ενώ το Πεκίνο ελπίζει οι ΗΠΑ να σεβαστούν το διεθνές μορατόριουμ.

Η κίνηση αυτή φέρεται να είναι απάντηση στις δοκιμές εξελιγμένων ρωσικών όπλων, μετά την ανακοίνωση της Μόσχας για την επιτυχή δοκιμή του πυρηνοκίνητου πυραύλου «Μπουρεβέστνικ». Σύμφωνα με το Κρεμλίνο, ο πύραυλος τύπου κρουζ έχει απεριόριστη εμβέλεια και μπορεί να πετά σε χαμηλό ύψος, δυσχεραίνοντας τον εντοπισμό του από τα ραντάρ.

Λίγο πριν από τη συνάντησή του με τον πρόεδρο της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι έδωσε εντολή στους στρατηγούς του να επανεκκινήσουν τις δοκιμές πυρηνικών όπλων, για να μην μείνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες πίσω σε σχέση με τη Ρωσία και την Κίνα. Όπως είπε χαρακτηριστικά, «Φαίνεται πως όλοι αυτοί κάνουν πυρηνικές δοκιμές. Έχουμε περισσότερα πυρηνικά όπλα από οποιονδήποτε. Δεν κάνουμε δοκιμές εδώ και πολλά χρόνια, αλλά με άλλους να κάνουν, νομίζω ότι είναι σωστό να κάνουμε κι εμείς».

Η Ρωσία, εκτός από πυραύλους, δοκιμάζει και πυρηνοκίνητα υποβρύχια όπλα, όπως την τορπίλη «Ποσειδών», που σύμφωνα με ρωσικές πηγές μπορεί να προκαλέσει ραδιενεργό τσουνάμι και να καταστρέψει παράκτιες περιοχές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν σταματήσει τις πυρηνικές δοκιμές από το 1992, και η ενδεχόμενη επανέναρξή τους θα μπορούσε να ανατρέψει δεκαετίες αμερικανικής πολιτικής.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πέσκοφ, υποβάθμισε το ζήτημα, λέγοντας ότι «αν ο πρόεδρος Τραμπ εννοεί τις δοκιμές του Μπουρεβέστνικ, αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση πυρηνική δοκιμή». Η Κίνα εξέφρασε την ελπίδα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα τηρήσουν το διεθνές μορατόριουμ στις πυρηνικές δοκιμές, καλώντας σε αυτοσυγκράτηση και σεβασμό των διεθνών συμφωνιών.

Ο Τραμπ υποστήριξε ότι οι ΗΠΑ διαθέτουν περισσότερα πυρηνικά όπλα από οποιαδήποτε άλλη χώρα – με τη Ρωσία δεύτερη και την Κίνα «τρίτη, αλλά αρκετά πίσω» – και υπενθύμισε ότι η Ουάσινγκτον δεν έχει πραγματοποιήσει δοκιμές από το 1992. Δήλωσε ότι δεν είχε «άλλη επιλογή» πέρα από την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό του αμερικανικού οπλοστασίου κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας, αναγνωρίζοντας την «τεράστια καταστροφική δύναμη» των πυρηνικών όπλων. Πρόσθεσε επίσης ότι «το κινεζικό πυρηνικό πρόγραμμα θα είναι ισότιμο μέσα σε πέντε χρόνια», χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες για το πώς θα πραγματοποιηθούν οι δοκιμές, σημειώνοντας ωστόσο ότι «η διαδικασία θα ξεκινήσει άμεσα».

Η τελευταία δοκιμή πυρηνικού όπλου των ΗΠΑ πραγματοποιήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1992, σε υπόγεια εγκατάσταση στη Νεβάδα, με την κωδική ονομασία «Divider». Ο χώρος δοκιμών της Νεβάδα, περίπου 105 χιλιόμετρα βόρεια του Λας Βέγκας, εξακολουθεί να λειτουργεί υπό κρατικό έλεγχο και μπορεί να επαναπιστοποιηθεί για δοκιμές πυρηνικών όπλων, αν κριθεί αναγκαίο.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες εισήλθαν στην πυρηνική εποχή με τη δοκιμή «Trinity» το 1945, στο Νέο Μεξικό, και έγιναν η μόνη χώρα που έχει χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα σε πόλεμο, με τους βομβαρδισμούς της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι τον Αύγουστο του ίδιου έτους.

Κατά την πρώτη του προεδρική θητεία, η κυβέρνηση Τραμπ είχε δηλώσει ότι «δεν θα πραγματοποιήσει πυρηνική δοκιμή αυτή τη στιγμή». Καμία από τις τρεις μεγάλες πυρηνικές δυνάμεις δεν έχει πραγματοποιήσει δοκιμή πυρηνικού όπλου μετά την Κίνα το 1996. Η Ρωσία προχώρησε στην τελευταία της δοκιμή το 1990, ενώ οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν την τελευταία έκρηξη πυρηνικής συσκευής το 1992.

Η Βόρεια Κορέα διεξήγαγε την τελευταία πυρηνική δοκιμή παγκοσμίως το 2017. Ωστόσο, οι πυρηνικές δυνάμεις συνεχίζουν να αναπτύσσουν και να δοκιμάζουν τα συστήματα μεταφοράς πυρηνικών κεφαλών. Η ανακοίνωση του Τραμπ ήρθε λίγο μετά τη δήλωση του Βλαντίμιρ Πούτιν ότι η χώρα του δοκίμασε επιτυχώς τον πυρηνοκίνητο πύραυλο cruise «Burevestnik».

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η Βόρεια Κορέα ανακοίνωσε ότι λαμβάνει μέτρα για να ενισχύσει τη «πυρηνική μαχητική της ετοιμότητα», μετά από νέες δοκιμές πυραύλων cruise. Εν τω μεταξύ, το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ πραγματοποίησε τον Σεπτέμβριο τέσσερις δοκιμές των πυρηνικά ικανών πυραύλων Trident. Η Κίνα έχει κατασκευάσει τα τελευταία χρόνια τουλάχιστον τρεις νέες βάσεις εκτόξευσης διηπειρωτικών πυραύλων και το 2024 εκτόξευσε έναν πύραυλο στον Ειρηνικό Ωκεανό στο πλαίσιο δοκιμής.

Σύμφωνα με το CNN, από το 2023 ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα έχουν οικοδομήσει νέες εγκαταστάσεις και έχουν σκάψει νέα τούνελ στους χώρους πυρηνικών δοκιμών τους, σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες. Ο Τζέφρι Λιούις, καθηγητής στο Κέντρο Μελετών Μη Διάδοσης James Martin του Ινστιτούτου Διεθνών Σπουδών Middlebury, δήλωσε τότε στο CNN ότι «υπάρχουν πραγματικά πολλές ενδείξεις που υποδηλώνουν ότι Ρωσία, Κίνα και Ηνωμένες Πολιτείες ίσως προετοιμάζονται να επαναλάβουν τις πυρηνικές δοκιμές».

Εκπρόσωπος του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών κάλεσε τις ΗΠΑ να απέχουν από τη διεξαγωγή πυρηνικών δοκιμών, δηλώνοντας ότι «η Κίνα ελπίζει ότι οι ΗΠΑ θα εκπληρώσουν με σοβαρότητα τις υποχρεώσεις τους στο πλαίσιο της Συνθήκης για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών και θα τιμήσουν τη δέσμευσή τους να αναστείλουν τις πυρηνικές δοκιμές».

Παρά την ανακοίνωσή του που ακουγόταν σαν κλιμάκωση, ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι θα ήθελε να δει «αποπυρηνικοποίηση» και «αποκλιμάκωση», προσθέτοντας ότι «συζητάμε με τη Ρωσία για αυτό», χωρίς όμως να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες.

O Ντάριλ Κίμπαλ, εκτελεστικός διευθυντής της Arms Control Association, επέκρινε την ανακοίνωση του προέδρου και δήλωσε ότι ο Τραμπ «ήταν λάθος ενημερωμένος και εκτός πραγματικότητας». Σημείωσε ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον 36 μήνες για να ξαναρχίσουν οι δοκιμές στην πρώην περιοχή δοκιμών στη Νεβάδα και ότι η πρόθεση του Τραμπ «θα προκαλέσει έντονη αντίδραση από το κοινό στη Νεβάδα και από όλους τους συμμάχους των ΗΠΑ, ενώ θα μπορούσε να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση πυρηνικών δοκιμών από τους εχθρούς των ΗΠΑ και να καταστρέψει τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων».

Οι Ιάπωνες επιζώντες των αμερικανικών ατομικών βομβαρδισμών της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι καταδίκασαν την ανακοίνωση του Τραμπ, με τον Jiro Hamasumi, γενικό γραμματέα της Nihon Hidankyo, να δηλώνει ότι «η πράξη αυτή αντιτίθεται σθεναρά σε όλες τις χώρες που προσπαθούν να επιτύχουν έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά και ειρηνικό και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να γίνει ανεκτή».