Από την ημέρα που η κ. Κίμπερλι Γκίλφοϊλ ανέλαβε τα καθήκοντά της ως πρέσβειρα των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελλάδα, έχουν ανακύψει αρκετές συζητήσεις. Εμείς, όμως, θα εστιάσουμε στο γλωσσικό κομμάτι, εξετάζοντας τον ορθό θηλυκό τύπο του ουσιαστικού «ο πρέσβης». Στα ΜΜΕ, αλλά και στην εφημερίδα μας, συναντάμε τρεις τύπους: η πρέσβης, η πρεσβευτής, η πρέσβειρα.

Συμφωνώ με τον καθηγητή Γ. Μπαμπινιώτη, ο οποίος σε ανάρτησή του στο Facebook υποστήριξε ότι ο προτιμότερος τύπος είναι «η πρέσβειρα». Άλλωστε, αυτός ο τύπος χρησιμοποιείται όχι μόνο για τις γυναίκες που κατέχουν τον βαθμό του πρέσβη, αλλά και για τις γυναίκες που αναλαμβάνουν αμισθί καθήκοντα εκπροσώπησης κρατών ή οργανισμών, όπως η Έλενα Παπαρίζου, πρέσβειρα καλής θελήσεως της UNICEF.

Κάποιοι διαφωνούν, θεωρώντας ότι ο όρος «πρέσβειρα» αναφέρεται αποκλειστικά στη σύζυγο του πρέσβη. Ωστόσο, αυτή η αντίληψη θεωρείται παρωχημένη και πατριαρχική, κατάλοιπο μιας εποχής όπου μόνο άνδρες στελέχωναν το διπλωματικό σώμα και οι σύζυγοί τους είχαν έναν βοηθητικό ρόλο. Σήμερα, με την αυξανόμενη παρουσία γυναικών σε ηγετικές θέσεις πρεσβειών, δεν υφίσταται ειδικός όρος για τον σύζυγο της πρέσβειρας – άρα, δεν θα έπρεπε να υπάρχει ούτε για τη σύζυγο του πρέσβη.

Η λέξη «πρέσβυς» έχει αρχαίες ρίζες και αρχικά περιέγραφε τον ηλικιωμένο και σεβάσμιο γέροντα. Με την πάροδο του χρόνου, επειδή οι διαμεσολαβητικές εργασίες ανατίθεντο σε έμπειρους ηλικιωμένους, η λέξη απέκτησε τη σημερινή της έννοια. Σήμερα, προτιμούμε τον τύπο «ο πρέσβης». Το ρήμα «πρεσβεύω» αρχικά σήμαινε «είμαι ηλικιωμένος», κατόπιν «υπηρετώ ως πρεσβευτής», ενώ σήμερα σημαίνει κυρίως «φρονώ». Συγκριτικό του όρου «πρέσβυς» είναι ο «πρεσβύτερος», που αναφέρεται στον γεροντότερο ή στον δεύτερο βαθμό της ιεροσύνης.

Στα αγγλικά, ο όρος είναι «ambassador», δάνειο από τα γαλλικά, που προέρχεται από το λατινικό «ambactus», λέξη κελτικής προέλευσης. Η πρεσβεία είναι «embassy», στα γαλλικά «ambassade». Στις Κυκλάδες, τα Κύθηρα και την Κρήτη, συναντάμε τη λέξη «αμπασάδα», δάνειο από το ενετικό «ambassada», που όμως δεν σημαίνει πρεσβεία, αλλά μικροδουλειά ή εξυπηρέτηση. «Κάμε μου, να σε χαρώ, μιαν αμπασάδα». Στην Τήνο, υπάρχει σύλλογος εθελοντικής προσφοράς με την ονομασία «Αμπασάδα».

Αυτός που κάνει την αμπασάδα, εκτελεί την εντολή ή το θέλημα, ονομάζεται αμπασαδόρος. Όπως λέει η σαντορινιά παροιμία, «ο αμπασαδόρος ξυλιές δεν τρώει», υποδηλώνοντας ότι αυτός που εκτελεί εντολή δεν φέρει ευθύνη.

Η πρέσβειρα των ΗΠΑ, κ. Γκίλφοϊλ, δεν αντιμετωπίζει τέτοιο κίνδυνο. Απολαμβάνει την αθηναϊκή νυχτερινή ζωή και προωθεί με συνέπεια τα συμφέροντα της χώρας της, προωθεί το αμερικανικό LNG και επιδιώκει την απομάκρυνση των Κινέζων από τον Πειραιά. Κυρία πρέσβειρα, ιδού η χώρα σας!