Η δημοτική βιβλιοθήκη Λέρου, γεννήθηκε από την αγάπη για τα βιβλία των φιλόξενων κατοίκων του νησιού. Το 2013, αναδείχθηκε ως μία από τις 12 πιο πρωτοπόρες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα, διαθέτοντας πάνω από 21.000 τίτλους, σύγχρονο εξοπλισμό και δράσεις φιλαναγνωσίας.

Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ ΜΠΕ ο Μιχάλης Κόλλιας, πρώην δήμαρχος Λέρου και εμπνευστής της βιβλιοθήκης, «Η δημοτική βιβλιοθήκη Λέρου έχει μετατραπεί σε ένα ανοιχτό εργαστήριο δημιουργικής σκέψης, φαντασίας και απασχόλησης». Σύμφωνα με τον ίδιο, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά κύτταρα του νησιού, με ιστορία που ξεκινά από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Διονύσιος Οικονομόπουλος, στο βιβλίο του «Λεριακά» (1888), αναφέρεται σε μια πλούσια βιβλιοθήκη στη Λέρο, με χειρόγραφα και βιβλία δωρεά του Λεριού δασκάλου Αδαμάντιου Χαραμή. Τα χειρόγραφα αυτά διασώθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου (1943–1947), κρυμμένα στο πηγάδι του Κάστρου.

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λέρου εντάχθηκε στο πρόγραμμα Future Library του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, ένα δίκτυο 140 δημόσιων και δημοτικών βιβλιοθηκών σε όλη την Ελλάδα. Ο κ. Κόλλιας επισημαίνει ότι το 2013, η βιβλιοθήκη διακρίθηκε ανάμεσα στις 12 πιο πρωτοπόρες της Ελλάδας και συμμετείχε στο παγκόσμιο συνέδριο Next Library στο Aarhus της Δανίας. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο κ. Κόλλιας είχε θέσει ως στόχο «την ανάδειξη αυτού του ιστορικού θεσμού, ώστε να του δώσουμε νέα πνοή». Ολοκληρώθηκε η ανακατασκευή του κτιρίου της πρώην Λεριακής Λέσχης, που φιλοξενεί τη Δημοτική Βιβλιοθήκη από τις 25 Μαρτίου 2015.

Στην προσπάθεια αυτή συνέβαλαν καθοριστικά ο βιβλιοθηκονόμος Δημήτρης Σταματέλος και ο τότε αντιδήμαρχος Ιωάννης Κωνσταντινίδης, στους οποίους ο κ. Κόλλιας εκφράζει τις ευχαριστίες του. «Σήμερα, η δημοτική βιβλιοθήκη Λέρου λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, δίνοντας τη δυνατότητα σε μόνιμους κατοίκους αλλά και επισκέπτες να τη χρησιμοποιούν, να δανείζονται βιβλία, να παρακολουθούν εκδηλώσεις και να συμμετέχουν σε δράσεις». Σημαντικό ρόλο παίζουν οι εθελοντές, που στηρίζουν διαρκώς τη λειτουργία της με δωρεές βιβλίων και εξοπλισμού.

Ο κ. Κόλλιας αναφέρει ότι «από το 2023 είχαμε εντάξει τη βιβλιοθήκη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα για την ψηφιοποίηση του πολύτιμου έντυπου υλικού της, ένα έργο που ελπίζω η νέα δημοτική αρχή (2024) να υλοποιήσει, ώστε να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο η αξία της». Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λέρου, στον Πλάτανο, δίπλα από το δημαρχείο, αποτελεί «το καμάρι όχι μόνο της Λέρου, αλλά και ολόκληρης της Δωδεκανήσου». Είναι ένας ζωντανός χώρος γνώσης, πολιτισμού και δημιουργίας.

Οι τουρίστες που επισκέπτονται το νησί έρχονται σε επαφή με την ελληνική ποίηση, λογοτεχνία, φιλοσοφία και θεολογία. Ο Θάνος Μάλλιος, ιδιοκτήτης βίλας, στέλνει στους επισκέπτες του μια λίστα ελληνικών βιβλίων μεταφρασμένα, δίνοντάς τους την ευκαιρία να γνωρίσουν την κουλτούρα και την ιστορία της Ελλάδας. «Ίσως ήταν τα παιδικά μου καλοκαίρια που ερχόμουν στην Ελλάδα γιατί μέχρι την εφηβεία ζούσα στη Σαουδική Αραβία οπότε ένιωθα τουρίστας στη χώρα μου» εξηγεί στο ΑΠΕ ΜΠΕ. «Η Ελλάδα ήταν ταυτισμένη για εμένα με το ελληνικό καλοκαίρι. Τα μεσημέρια, μέσα στα πέτρινα χοντρά ντουβάρια πάντα ένα βιβλίο συνόδευε τον μεσημεριανό ύπνο, το ίδιο και τα βράδια». Όλα τα βιβλία που δανείζει προέρχονται από την προσωπική του συλλογή με μεταφράσεις κυρίως στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά.

Ο κ. Μάλλιος επιδιώκει συνεργασία με τη δανειστική βιβλιοθήκη του νησιού, όπως και με άλλους επαγγελματίες της φιλοξενίας. «Το ξενόγλωσσο τμήμα αυτής της τόσο σημαντικής βιβλιοθήκης είναι αρκετά πλούσιο. Κάθε φορά παροτρύνω τους επισκέπτες να την επισκευθούν. Είναι κάτι μοναδικό με τους τίτλους που διαθέτει, για το νησί αλλά και για όλη την Ελλάδα» καταλήγει.