Οι δηλώσεις του Κύπριου υπουργού Οικονομικών, που χαρακτήρισε μη βιώσιμο το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης - Κύπρου, ενόχλησαν έντονα την Αθήνα.

Αντιπρόεδρος και υπουργοί της ελληνικής κυβέρνησης απαίτησαν από τη Λευκωσία να ξεκαθαρίσει άμεσα τη θέση της. Σύμφωνα με την «Καθημερινή», στην κυπριακή κυβέρνηση υπάρχουν δύο «στρατόπεδα»: ένα που δεν επιθυμεί το έργο και ένα που το υποστηρίζει, με εκφραστή τον υπουργό Ενέργειας Γιώργο Παπαναστασίου.

Ο πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης απέφυγε να δώσει σαφή απάντηση, δηλώνοντας πως η Κύπρος επιθυμεί τη διασύνδεση, αλλά για να είναι βιώσιμη, ο ΑΔΜΗΕ πρέπει να υλοποιήσει κάποιες δεσμεύσεις.

Στην Τουρκία παρακολουθούν το θέμα με ενδιαφέρον. Ο ανταποκριτής του ΣΚΑΪ στην Κωνσταντινούπολη, Μανώλης Κωστίδης, ανέφερε ότι η δήλωση Κεραυνού προκαλεί ικανοποίηση, καθώς εκτιμάται ότι η Άγκυρα δεν θα χρειαστεί να προβεί σε ενέργειες αν το έργο δεν προχωρήσει.

Οι ενστάσεις του Κύπριου υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού σχετικά με το έργο, που φιλοδοξεί να τερματίσει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, ενέτειναν το κλίμα αβεβαιότητας. Οι αναφορές Κεραυνού, σύμφωνα με την «Καθημερινή», επισημοποιούν τα «στρατόπεδα» εντός της κυπριακής κυβέρνησης σχετικά με τη συμμετοχή της Κύπρου στο έργο. Οι διαφορετικές οπτικές των δύο υπουργών προκαλούν πονοκέφαλο στο Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία, το οποίο αναβάλλει να τοποθετηθεί.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, ερωτηθείς για τις διαφορές με την Ελλάδα, απάντησε: «Υπάρχουν υποχρεώσεις που έχει αναλάβει ο ΑΔΜΗΕ, και για να είναι βιώσιμο το έργο, αυτές τις υποχρεώσεις πρέπει να τις υλοποιήσει».

Παράλληλα, στο Λουξεμβούργο, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία άνοιξε ποινικό φάκελο διερεύνησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης. Στη Λευκωσία, ο πρόεδρος αναφέρθηκε στις αρνητικές τοποθετήσεις του Μάκη Κεραυνού.

Οι απόψεις Κεραυνού ήταν κοινό μυστικό από τον Σεπτέμβριο του 2024, όταν χρειάστηκε παρέμβαση Αθηνών - Λευκωσίας για να πέσουν οι τόνοι μεταξύ ΑΔΜΗΕ και κυπριακών ρυθμιστικών Αρχών. Παρά το μνημόνιο κατανόησης, ο Κύπριος ΥΠΟΙΚ παρέμεινε στις απόψεις του περί αμφίβολης βιωσιμότητας.

Οι απόψεις του συγκρούονται με αυτές του υπουργού Ενέργειας Γιώργου Παπαναστασίου, ένθερμου υποστηρικτή της ηλεκτρικής διασύνδεσης, ο οποίος επιθυμεί ο ΑΔΜΗΕ να αναλάβει το έργο από την EuroAsia Interconnector.

Η στάση του προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη προκαλεί απορίες. Επισήμως, η θέση της Λευκωσίας παραμένει αμετάβλητη.

Το ηλεκτρικό καλώδιο θεωρείται κομβική υποδομή για την Κύπρο, προσδίδοντας γεωπολιτική αξία. «Η θέση της Λευκωσίας είναι ξεκάθαρη, η θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ενιαία. Το έργο είναι στρατηγικής σημασίας. Η βιωσιμότητά του εξαρτάται από την υλοποίηση δεσμεύσεων που έχει αναλάβει ο φορέας υλοποίησης, που είναι ο ΑΔΜΗΕ και αναμένουμε την υλοποίηση των συγκεκριμένων δεσμεύσεων», δήλωσε ο Χριστοδουλίδης.

Στο παρασκήνιο της Λευκωσίας, υπάρχουν διιστάμενες απόψεις για τις επιδιώξεις της κυπριακής πλευράς. Κάποιοι θεωρούν πως η κυπριακή πλευρά κάνει δεύτερες σκέψεις για τη συμμετοχή της και δημιουργεί το υπόβαθρο απεγκλωβισμού της. Άλλοι αναφέρουν πιέσεις από επιχειρηματίες του χώρου των ΑΠΕ που θεωρούν το καλώδιο ανταγωνιστή.

Άλλοι πιστεύουν ότι οι κινήσεις είναι τακτικής, προκειμένου η Κύπρος να εξασφαλίσει ευνοϊκότερη θέση στο σχήμα που θα υλοποιήσει και θα εκμεταλλεύεται εμπορικά το καλώδιο. Η τακτική έγινε ορατή όταν ο ΑΔΜΗΕ πίεζε για λήψη ρυθμιστικών αποφάσεων για την ανάκτηση εξόδων και το βάρος που θα επωμισθεί κάθε πλευρά σε περίπτωση μη υλοποίησης του έργου.

Εάν ο Κύπριος ΥΠΟΙΚ δεν προχωρήσει στην εκταμίευση της πρώτης δόσης των 25 εκατ. ευρώ προς τον ΑΔΜΗΕ, θα ξεσπάσει νέα κρίση και ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα αναγκαστεί να ξεκαθαρίσει το τοπίο, πράγμα που μπορεί να προκαλέσει κυβερνητικές απώλειες.

Εκτός από τα ζητήματα στην κυπριακή κυβέρνηση και τις οικονομικές εκκρεμότητες, η ηλεκτρική διασύνδεση εισέρχεται σε φάση αβεβαιότητας λόγω της έρευνας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Ο Χριστοδουλίδης ανακοίνωσε πως έχουν γίνει καταγγελίες και αποφασίστηκε να ανοίξει φάκελος για ενδεχόμενα ποινικά αδικήματα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είχε ξεκινήσει τη συλλογή στοιχείων από το 2013, όταν το καλώδιο εγκρίθηκε ως έργο κοινού ενδιαφέροντος (PCI) με φορέα υλοποίησης τον EuroAsia Interconnector, μέχρι σήμερα, όπου ο ΑΔΜΗΕ ανέλαβε το έργο.

Οι καταγγελίες αφορούν ισχυρισμούς για τη διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων και προέρχονται από ιδιώτες. Ισχυρίζονται πως κάποιοι τρίτοι επωφελήθηκαν, χωρίς να έχουν σχέση με το έργο. Το ζητούμενο είναι να διαφανεί εάν οι πόροι έχουν διοχετευθεί αποκλειστικά για συμβόλαια του έργου.

Η Αθήνα έστειλε σαφές μήνυμα προς την Κύπρο να ξεκαθαρίσει τη θέση της. «Το καλώδιο αυτό είναι ενταγμένο στον ευρωπαϊκό ενεργειακό σχεδιασμό. Δεν είναι εθνικό σχέδιο της Ελλάδας…αποτελεί πρότζεκτ ευρωπαϊκής προτεραιότητας», τόνισε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης. «Απομένει να ξεκαθαριστεί τι θέλει να κάνει και η Κύπρος».

Διπλωματικές πηγές ξεκαθαρίζουν ότι η Αθήνα δεν κάνει «κανένα βήμα πίσω». Η εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών, Λάνα Ζωχιού τόνισε «Η ηλεκτρική διασύνδεση με την Κύπρο και το Ισραήλ είναι ένα έργο γεωστρατηγικής σημασίας…Το έργο θα προχωρήσει βάσει προγραμματισμού».

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου ανέφερε πως, «οι δηλώσεις που αμφισβητούν τη βιωσιμότητα του έργου…στέλνουν αμφίσημο μήνυμα». Πρόσθεσε ότι η Ελλάδα δεν έχει δει τις εκθέσεις που επικαλείται ο κύπριος υπουργός Οικονομικών και κάλεσε την κυπριακή πλευρά να «ξεκαθαρίσει τη θέση της».

Ερωτηθείς αν, αν η Κύπρος κάνει πίσω, τότε το έργο πως μπορεί να πραγματοποιηθεί, ο κ. Παπασταύρου είπε λακωνικά: «Η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου περνά και από την Κύπρο».