Όταν ο Charles Ponzi συνελήφθη πριν από 105 χρόνια, είχε συγκεντρώσει 20 εκατομμύρια δολάρια σε επτά μήνες, εξαπατώντας χιλιάδες Αμερικανούς με το επενδυτικό του σχήμα, το οποίο υποσχόταν διπλασιασμό των χρημάτων σε 90 ημέρες. Από εκεί πήρε το όνομά της η «απάτη Ponzi».

Το Bitcoin θεωρείται είτε μια λαμπρή καινοτομία που θα απομακρύνει τον κόσμο από τα παραδοσιακά νομίσματα, είτε μια τεράστια απάτη. Η εμφάνιση των bitcoin treasury companies (BTCs) – εταιρείες διαχείρισης διαθεσίμων Bitcoin – που αντλούν χρέος και ίδια κεφάλαια για να αγοράσουν Bitcoin, είναι είτε ιδιοφυής χρηματοοικονομική μηχανική, είτε κάτι παρόμοιο με ένα «σχήμα Ponzi» πάνω σε ένα άλλο «σχήμα Ponzi».

Τα κρυπτονομίσματα δεν βασίζονται ρητά σε νέους επενδυτές για να αποζημιώσουν τους ήδη υπάρχοντες, όπως έκανε ο Ponzi, και η απάτη δεν είναι εγγενής σε αυτά. Όμως υπάρχουν ανησυχητικές ομοιότητες, όπως η ατμόσφαιρα θρησκευτικού ενθουσιασμού. Το Bitcoin έχει ανέβει περισσότερο από 80% τον τελευταίο χρόνο, τέσσερις φορές το κέρδος του δείκτη Nasdaq.

Τα Collateralised Debt Obligations (CDOs) – τα παράγωγα στεγαστικών δανείων που γνώρισαν άνθηση πριν από το 2008 – ήταν, όπως τα κρυπτονομίσματα, μια υπερπροβεβλημένη κατηγορία περιουσιακών στοιχείων με μικρή θεμελιώδη αξία. Καθώς η φρενίτιδα κορυφωνόταν, οι χρηματοοικονομικοί αναλυτές επινόησαν τα CDO-squared, κατασκευασμένα από CDOs.

Οι BTCs είναι τα CDO-squared στο σύμπαν των κρυπτονομισμάτων. Μια BTC τοποθετεί τα μετρητά της σε Bitcoin ή άλλα κρυπτονομίσματα. Πρόκειται για ομάδες που εγκατέλειψαν την ειδίκευσή τους και πόνταραν στο Bitcoin. Υπάρχουν πλέον δεκάδες από αυτές.

Σύμφωνα με τη χρηματιστηριακή Peel Hunt, υπάρχουν πάνω από 160 BTCs παγκοσμίως. Όλες εμπνεύστηκαν από τον Michael Saylor, ο οποίος το έκανε αυτό με την εταιρεία λογισμικού του, Strategy (πρώην MicroStrategy), και ανταμείφθηκε με αύξηση της μετοχικής αξίας της εταιρείας κατά 20 φορές από το 2020. Η κεφαλαιοποίηση αγοράς της Strategy ξεπερνά τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια.

Στον κόσμο του Bitcoin και των BTCs, η διαφύλαξη των εταιρικών κεφαλαίων σε χαμηλού ρίσκου μέσα, παραμελείται.

Η εταιρεία αντλεί νέο μετοχικό κεφάλαιο ή εκδίδει χρέος για να επεκτείνει τις τοποθετήσεις σε κρυπτονομίσματα. Η Peel Hunt το περιγράφει ως «flywheel» (σειρά ενεργειών που δημιουργούν τάση προς μακροπρόθεσμη ανάπτυξη).

Για τους επενδυτές, η κύρια ελκυστικότητα είναι ότι μπορούν να συνδεθούν με την ανοδική ορμή των αποτιμήσεων των κρυπτονομισμάτων, με ενσωματωμένη μόχλευση.

Υπάρχουν πολλαπλά επίπεδα αρμπιτράζ (ταυτόχρονη αγορά και πώληση τίτλων, συναλλάγματος ή εμπορευμάτων σε διαφορετικές αγορές με σκοπό την εκμετάλλευση της διαφοράς στις τιμές).

Ανάλογα με την τοποθεσία, μπορεί να υπάρχει φορολογικό πλεονέκτημα. Σε ορισμένες δικαιοδοσίες, όπως η Ιαπωνία, μια εταιρική δομή όπως η BTC θα προσέλκυε χαμηλότερο συντελεστή φορολόγησης κεφαλαίου, από μια άμεση επένδυση σε κρυπτονόμισμα.

Οι BTCs θα μπορούσαν να προστατευθούν πλήρως από τη φορολογία μέσω τοποθετήσεων σε μετοχές και επενδυτικά χαρτοφυλάκια.

Τα κρυπτονομίσματα ETFs δεν έχουν ακόμη εγκριθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο για ιδιώτες επενδυτές· μια BTC παρακάμπτει αυτόν τον περιορισμό. Για τους θεσμικούς επενδυτές, μια εταιρική δομή μπορεί να παρακάμψει μια εντολή που τους απαγορεύει να κατέχουν άμεσα κρυπτονομίσματα.

Σε μια ανοδική αγορά, η αποφυγή τέτοιων εμποδίων και η μεγιστοποίηση αποδόσεων μέσω μοχλευμένων BTCs μπορεί να φαίνεται έξυπνη. Η ευφορία της αγοράς έχει ενισχυθεί από την κυβέρνηση Τραμπ, ιδιαίτερα μέσω του πρόσφατου διατάγματός του για να ανοίξει ο δρόμος ώστε τα συνταξιοδοτικά ταμεία 401(k) να αγοράζουν κρυπτονομίσματα, και με τον «Genius Act» του, που θα ενισχύσει ευρύτερα τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία.

Όσο συνεχίζεται η ανοδική τάση στην αγορά, οι BTCs – όχι πολύ διαφορετικές από ένα «σχήμα Ponzi» πάνω σε ένα «σχήμα Ponzi» ή ένα CDO-squared – μπορεί να ευημερήσουν.

Αλλά οι «κρυπτοχειμώνες» (περίοδοι επίμονης πτώσης τιμών), όπως ανακάλυψαν οι επενδυτές το 2018 και το 2022, τείνουν να είναι σκληροί και οι επενδυτές σε BTC είναι πιθανό να διαπιστώσουν ότι η δυστυχία τους θα είναι επίσης πολλαπλάσια.