Συνεχίζεται το κλείσιμο σχολείων σε ολόκληρη την χώρα, καθώς ολοένα και περισσότερες σχολικές μονάδες δεν έχουν αρκετούς μαθητές για να λειτουργήσουν. Ορεινές περιοχές, νησιά, ακόμη και μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Αττική, βλέπουν τα σχολεία τους να «σιωπούν». Στελέχη του υπουργείου Παιδείας περιγράφουν στην «Κ» μια εικόνα «Αρμαγεδδώνα» λόγω του έντονου δημογραφικού προβλήματος. Τα τελευταία επτά χρόνια, ο μαθητικός πληθυσμός στα δημοτικά σχολεία έχει μειωθεί κατά 111.388 παιδιά. Συνολικά, στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς και στις επαγγελματικές δομές, το 2025-2026 θα φοιτήσουν περίπου 1.210.000 μαθητές, ενώ το 2018-2019 φοιτούσαν 1.363.912.

Το επόμενο σχολικό έτος, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Παιδείας που παρουσιάζει η «Κ», από τις 13.478 σχολικές μονάδες, οι 714 θα βρίσκονται σε αναστολή λειτουργίας λόγω έλλειψης παιδιών. Ο αριθμός αυτός αυξάνεται διαρκώς. Το δημογραφικό πρόβλημα πλήττει κυρίως την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όπου ανήκουν και τα περισσότερα σχολεία υπό αναστολή. Συγκεκριμένα:

• Τα δημοτικά σχολεία που δεν λειτούργησαν το 2018-2019 ήταν 247, ενώ το επόμενο σχολικό έτος θα ανέλθουν σε 319.

• Τα νηπιαγωγεία που δεν λειτούργησαν το 2018-2019 ήταν 312, ενώ το 2025-2026 δεν θα λειτουργήσουν 355 λόγω έλλειψης παιδιών.

Τα υπόλοιπα σχολεία υπό αναστολή ανήκουν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, κυρίως γυμνάσια, καθώς τα λύκεια συνήθως λειτουργούν σε μεγάλα αστικά κέντρα και συγκεντρώνουν μαθητές από την πόλη και τα γύρω χωριά. Σύμφωνα με στέλεχος του υπουργείου Παιδείας, ένα σχολείο τίθεται σε αναστολή όταν δεν έχει τουλάχιστον 15 μαθητές. Ο νόμος 1566/1985 προβλέπει έναν δάσκαλο ανά 15 μαθητές στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Υπάρχουν βέβαια εξαιρέσεις, όπως σε μικρά νησιά ή ορεινά χωριά, όπου σχολεία λειτουργούν με λιγότερους μαθητές λόγω της απόστασης από το πλησιέστερο σχολείο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι μαθητές του υπό αναστολή σχολείου μεταφέρονται σε όμορα σχολεία.

Ένα σχολείο παραμένει σε αναστολή για τρία χρόνια. Εάν δεν συμπληρωθεί ο απαιτούμενος αριθμός μαθητών, διαγράφεται από τον σχολικό χάρτη, εκτός από τα μειονοτικά σχολεία, τα οποία τίθενται μόνο σε αναστολή. «Υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιο σχολείο έχει λειτουργήσει πάλι, αλλά δυστυχώς ο κανόνας είναι το οριστικό κλείσιμο», ανέφερε στην «Κ» ο Χρίστος Τσιάμαλος, στέλεχος της Γενικής Γραμματείας Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής του υπουργείου Παιδείας.

Στην Αττική, για το 2025-2026, σε αναστολή βρίσκονται 77 σχολικές μονάδες. Το κλείσιμο ενός σχολείου αναστατώνει τη ζωή των μαθητών, που αναγκάζονται να ταξιδεύουν έως και 80 χιλιόμετρα για να φτάσουν στο νέο τους σχολείο, όπως συνέβη σε μαθητή από χωριό της Κόνιτσας. Μια άλλη λύση είναι η μετανάστευση της οικογένειας στην έδρα του σχολείου.

Το 2018-2019, στα δημοτικά σχολεία φοιτούσαν 599.046 παιδιά, ενώ για το 2025-2026 έχουν εγγραφεί 488.018 μαθητές, δηλαδή «χάθηκαν» 111.388 παιδιά. Επίσης, στα νηπιαγωγεία, το 2018-2019 φοιτούσαν 139.474 μαθητές, ενώ για το 2025-2026 έχουν εγγραφεί 136.921. Η καθιέρωση της δίχρονης προσχολικής αγωγής βοηθά τα νηπιαγωγεία να «τροφοδοτούνται» με μαθητές, καθώς δέχονται και τετράχρονα παιδιά.

«Το δημογραφικό πρόβλημα είναι τρομακτικό. Θυμάμαι σε δημοτικό σχολείο στη Φθιώτιδα, το 2010 είχαμε δέκα τμήματα με 170 μαθητές, το 2023 πέσαμε σε επτά τμήματα με 120 μαθητές και φέτος το σχολείο θα έχει έξι τμήματα με 100 μαθητές», παρατηρεί ο κ. Τσιάμαλος, υπογραμμίζοντας ότι κάθε χρόνο «χάνεται» ένα τμήμα μαθητών σε κάθε σχολείο στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Η συρρίκνωση του μαθητικού πληθυσμού θα επηρεάσει και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου τα «λουκέτα» είναι λιγότερα.

Παιδαγωγικά, υπάρχει συζήτηση σχετικά με το αν είναι καλύτερο να παραμένουν οι μαθητές σε μικρά σχολεία στα χωριά τους ή να συγκεντρώνονται σε μεγαλύτερες εκπαιδευτικές δομές. Σύμφωνα με την Αλεξάνδρα Ανδρούσου, καθηγήτρια στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Αθηνών, «η διατήρηση ολιγοθέσιων σχολείων συνεπάγεται μια τεράστια επένδυση. Η ύπαρξη ολιγοθέσιων σχολείων χρειάζεται εκπαιδευτικούς εκπαιδευμένους για αυτή την πρόκληση. Ο εκπαιδευτικός σε ένα μονοθέσιο ή διθέσιο σχολείο, που έχει μαθητές διαφορετικών ηλικιών, πρέπει να ξέρει να δουλεύει με τον καθένα διαφοροποιημένα».

Κάθε χρόνο «χάνεται» ένα τμήμα μαθητών σε κάθε σχολείο στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και η συρρίκνωση του μαθητικού πληθυσμού θα αρχίσει να πλήττει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου ο αριθμός των «λουκέτων» είναι περιορισμένος.