Ένας καθηγητής, διδάσκοντας το ίδιο μάθημα επί σειρά ετών σε φοιτητές διαφόρων ειδικοτήτων, παρατήρησε μια απροσδόκητη αλλαγή στις αξιολογήσεις του. Παρά το γεγονός ότι δεν τροποποίησε το υλικό ή τη διδακτική του μέθοδο, οι αξιολογήσεις των φοιτητών του εκτοξεύθηκαν στα ύψη. Ενδεικτικά, σχόλια όπως "Αυτό το μάθημα με δίδαξε περισσότερα από οποιοδήποτε άλλο" και "Το καλύτερο μάθημα που έχω παρακολουθήσει ποτέ" κατέκλυσαν τις κριτικές.

Ο Ezekiel J. Emanuel, γιατρός και καθηγητής ιατρικής δεοντολογίας και πολιτικής υγείας στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, παρατήρησε ότι μόνο μία κριτική ήταν αρνητική. Όπως δήλωσε ο ίδιος: «Δεν νομίζω ότι αυτά τα σχόλια αντικατοπτρίζουν κάτι για μένα και την διδακτική μου ικανότητα. Διδάσκω ουσιαστικά με τον ίδιο τρόπο που διδάσκω εδώ και χρόνια». Τι ήταν αυτό που προκάλεσε αυτή τη μεταστροφή;

Η απάντηση βρίσκεται στην απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων και της χρήσης υπολογιστών για σημειώσεις κατά τη διάρκεια του μαθήματος. «Απαγόρευσα όλα τα κινητά τηλέφωνα και τη λήψη σημειώσεων μέσω υπολογιστή στην τάξη. Αρχικά, οι μαθητές μου ήταν επιφυλακτικοί, αν όχι εντελώς αντίθετοι. Αλλά μετά από μερικές εβδομάδες, αναγνώρισαν ότι ήταν σε καλύτερη θέση χάρη σε αυτό – μπορούσαν να απορροφήσουν και να συγκρατήσουν πληροφορίες σε καλύτερη θέση και να απολαύσουν καλύτερα τον χρόνο τους στην τάξη», είπε χαρακτηριστικά.

Η πολιτική του καθηγητή ήταν αυστηρή: τα τηλέφωνα έπρεπε να είναι απενεργοποιημένα και να μην είναι ορατά στα θρανία. Εξαιρέσεις γίνονταν μόνο για φοιτητές που ανέμεναν επείγουσες κλήσεις, όπως από έναν/μία σύζυγο που επρόκειτο να γεννήσει. Όπως συμπλήρωσε, «Η πολιτική μου απαιτούσε τα τηλέφωνα να είναι απενεργοποιημένα και, το πιο σημαντικό, να μην είναι ορατά στα θρανία. Επέτρεπα στους μαθητές που περίμεναν επείγουσες κλήσεις — ας πούμε, από έναν/μία σύζυγο που πρόκειται να αποκτήσει παιδί — να έχουν ένα κινητό τηλέφωνο άμεσα διαθέσιμο κατά τη διάρκεια του μαθήματος».

Αυτή η αλλαγή, σύμφωνα με τον καθηγητή, οδήγησε σε μείωση των περισπασμών και σε μεγαλύτερη αφοσίωση των φοιτητών. «Νομίζω ότι τους έκανε πιο προσεκτικούς και ικανοποιημένους με τη μάθηση», σημειώνει. Για να υποστηρίξει την απόφασή του, ο καθηγητής παρουσίασε στους φοιτητές του μια μελέτη που έδειχνε ότι η χειρόγραφη σημειογράφηση οδηγεί σε καλύτερη συγκράτηση πληροφοριών σε σχέση με τη χρήση υπολογιστή.

Η εξήγηση που δόθηκε είναι ότι, με τους υπολογιστές, οι φοιτητές τείνουν να απομαγνητοφωνούν τις διαλέξεις χωρίς να επεξεργάζονται ουσιαστικά το περιεχόμενο. Αντίθετα, η χειρόγραφη σημειογράφηση απαιτεί νοητική επεξεργασία για την επιλογή των σημαντικότερων σημείων, διαδικασία που ενισχύει τη μακροπρόθεσμη απομνημόνευση. «Ο λόγος είναι ότι με τους υπολογιστές, οι φοιτητές μπορούν να πληκτρολογούν τόσο γρήγορα όσο μιλάω και να επιδιώκουν την πλήρη απομαγνητοφώνηση, αλλά δεν υπάρχει σχεδόν καμία νοητική επεξεργασία του περιεχομένου του μαθήματος. Αντίθετα, σχεδόν κανείς δεν μπορεί να γράψει χειρόγραφα 125 λέξεις ανά λεπτό για 90 λεπτά. Έτσι, οι χειρόγραφες σημειώσεις απαιτούν ταυτόχρονη νοητική επεξεργασία για να προσδιοριστούν τα σημαντικά σημεία που χρειάζονται καταγραφή. Αυτή η επεξεργασία κωδικοποιεί το υλικό στον εγκέφαλο με διαφορετικό τρόπο και διευκολύνει τη μακροπρόθεσμη απομνημόνευση.»

Επιπλέον, υπάρχουν ισχυρά δεδομένα σχετικά με την αρνητική επίδραση των κινητών τηλεφώνων στην προσοχή, ακόμα και όταν είναι απενεργοποιημένα. Σε μια μελέτη, φοιτητές που είχαν τα τηλέφωνά τους στραμμένα προς τα κάτω στα θρανία τους είχαν χειρότερη απόδοση σε γνωστικά τεστ σε σύγκριση με αυτούς που τα είχαν σε τσάντες ή σε άλλο δωμάτιο. Είναι ενδιαφέρον ότι οι φοιτητές δεν αντιλήφθηκαν καμία διαφορά στις σκέψεις που σχετίζονται με το τηλέφωνο, ανεξάρτητα από την τοποθεσία του. Οι ερευνητές της μελέτης υποστήριξαν ότι «η απλή παρουσία του smartphone μειώνει τη διαθέσιμη γνωστική ικανότητα, ακόμη και όταν δεν χρησιμοποιείται».

Ο καθηγητής σχολιάζει χαρακτηριστικά: «Μετάφραση: Τα smartphones δεν μας κάνουν πιο έξυπνους. Μάλιστα, το αντίθετο».

Παρόμοια ευρήματα προέκυψαν από μελέτη που διεξήχθη σε εστιατόρια, όπου άτομα που είχαν τα τηλέφωνά τους στο τραπέζι ήταν λιγότερο ικανά να συνδεθούν με τους συνδαιτυμόνες τους και ανέφεραν μεγαλύτερη πλήξη και λιγότερη απόλαυση της εμπειρίας.

Ο καθηγητής συμπεραίνει ότι «Αυτά είναι ισχυρά επιχειρήματα για την απαγόρευση των τηλεφώνων και των φορητών υπολογιστών στα σχολεία — στην τάξη, στην καφετέρια, κατά τη διάρκεια του διαλείμματος και σε άλλες ώρες της σχολικής ημέρας».

Προτείνει μάλιστα την υιοθέτηση αυστηρότερων μέτρων, όπως η δημιουργία ειδικών χώρων φύλαξης κινητών τηλεφώνων έξω από τις αίθουσες διδασκαλίας, παρόμοιων με αυτούς που υπάρχουν σε κυβερνητικά κτίρια. «Αυτό που θα ήθελα πραγματικά», λέει ο καθηγητής «είναι κάθε αίθουσα διδασκαλίας πανεπιστημίου να αντιμετωπίζεται περισσότερο σαν τις ευαίσθητες εγκαταστάσεις πληροφοριών στον Λευκό Οίκο και σε άλλα κυβερνητικά κτίρια: Τα τηλέφωνα δεν επιτρέπονται και είναι κλειδωμένα σε ντουλάπια έξω από κάθε αίθουσα. Οι φοιτητές θα πρέπει να αφήνουν τα τηλέφωνά τους πριν από το μάθημα και να τα παραλαμβάνουν μετά το μάθημα. Ιδανικά, οι καθηγητές θα μπορούσαν να επιλέξουν να εξαιρεθούν από αυτήν την πολιτική, ειδικά εάν τα τηλέφωνα ή άλλες κινητές συσκευές ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας και του περιεχομένου του μαθήματος».

Καταλήγοντας, υποστηρίζει ότι η ευρεία εφαρμογή απαγορεύσεων για τηλέφωνα και υπολογιστές στις τάξεις θα μπορούσε να βελτιώσει την μαθησιακή εμπειρία, την κοινωνικότητα και την αίσθηση πληρότητας των φοιτητών. «Αν οι απαγορεύσεις για τηλέφωνα και υπολογιστές στις τάξεις είχαν θεσπιστεί ευρέως, οι μαθητές μπορεί να μάθαιναν περισσότερα από τα μαθήματά τους, να ήταν πιο πρόθυμοι να εκφράσουν τις απόψεις τους στην τάξη, να ήταν πιο άνετοι στις κοινωνικές τους συναναστροφές και να ένιωθαν πιο ολοκληρωμένοι» καταλήγει ο καθηγητής.

*Με πληροφορίες από τους New York Times